6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu (“TBK”) madde 26’da sözleşme özgürlüğü düzenlenmektedir. TBK
madde 26 “Taraflar, bir sözleşmenin içeriğini kanunda öngörülen sınırlar içinde özgürce
belirleyebilirler.” hükmünü amirdir. Her ne kadar kural sözleşme serbestisi olsa da kanunlarla bazı
istisnalar getirilmiştir.
Cumhurbaşkanlığı’nın 13.09.2018 tarihli ve 30534 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 85 sayılı Türk
Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 sayılı Kararda Değişiklik Yapılmasına Dair Karar ile “Türkiye'de
yerleşik kişilerin, Bakanlıkça belirlenen haller dışında, kendi aralarındaki menkul ve gayrimenkul alım
satım, taşıt ve finansal kiralama dâhil her türlü menkul ve gayrimenkul kiralama, leasing ile iş, hizmet
ve eser sözleşmelerinde sözleşme bedeli dövize ve bu sözleşmelerden kaynaklanan diğer ödeme
yükümlülükleri döviz cinsinden veya endeksli olarak kararlaştıramayacağı” düzenlenmiştir.
Karar Türkiye’de yerleşik kişileri bağladığından, sözleşme taraflarından birinin Türkiye’de yerleşik kişi
olmaması halinde, uygulama alanı bulmayacaktır. Yani sözleşme bedeli döviz cinsinden veya dövize
endeksli olarak belirlenebilecektir. Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 Sayılı Karar madde
2/b’de Türkiye’de yerleşik kişiler; yurt dışında işçi, serbest meslek ve müstakil iş sahibi Türk
vatandaşları dahil Türkiye’de kanuni yerleşim yeri bulunan gerçek ve tüzel kişiler olarak
tanımlanmıştır.
Kararda belirtildiği üzere, Bakanlık tarafından bu yasağın istisnaları belirlenmiştir. Bu yasağın istisnası
olan sözleşmeler şöyledir: Menkul satışı ve kiralanması, T.C. vatandaşı olmayan kişilerle yapılacak iş
sözleşmeleri, Türkiye’de yerleşik olmayan kişilerle yapılan gayrimenkul satış ve kira sözleşmeleri dahil
tüm sözleşmeler ve Türkiye’de bulunmayan taşınmazlara ilişkin satış ve kira sözleşmeleri. Bu
sözleşmeler düzenlenirken, sözleşme bedeli, döviz cinsinden veya dövize endeksi olarak
belirlenebilecektir.
Kira Sözleşmeleri Yasak Kapsamında mı?
16 Kasım 2018 tarihinde 30597 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Türk Parası Kıymetini Koruma
Hakkında 32 Sayılı Karara İlişkin Tebliğ (Tebliğ No: 2008-32/34)’De Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğ
(Tebliğ No: 2018-32/52) madde 8/2’de Türkiye’de yerleşik kişiler kendi aralarında akdedecekleri;
konusu yurt içinde yer alan gayrimenkuller olan, konut ve çatılı iş yeri dâhil gayrimenkul kiralama
sözleşmelerinde sözleşme bedelini ve bu sözleşmelerden kaynaklanan diğer ödeme yükümlülüklerini
döviz cinsinden veya dövize endeksli olarak kararlaştıramayacakları düzenlenmiştir.
Dövizle sözleşme yasağının uygulama alanı bulabilmesi için Gayrimenkul Kiralama Sözleşmesinin
Türkiye’de yerleşik kişiler arasında yapılması ve taşınmazın Türkiye’de bulunması gerekmektedir.
Ancak Tebliğ’in 8. Maddesinin 3. fıkrasında yer alan düzenleme yasağın istisnasını düzenlemektedir.
Buna göre Türkiye Cumhuriyeti Devleti ile vatandaşlık bağı bulunmayan Türkiye’de yerleşik kişilerin
alıcı veya kiracı olarak taraf oldukları gayrimenkul satış ve gayrimenkul kiralama sözleşmelerinde,
sözleşme bedelinin ve bu sözleşmelerden kaynaklanan diğer ödeme yükümlülüklerinin döviz
cinsinden veya dövize endeksli olarak kararlaştırılması mümkündür. Sözleşmeye taraf olan kişi
yerleşik olsa da Türk vatandaşı olmaması, sözleşme bedelini döviz cinsinden veya döviz endeksli
kararlaştırılmasını mümkün kılmaktadır.
Dövizle Sözleşme Yasağına Uyulmazsa Ne Olur?
1567 sayılı Türk Parasının Kıymetini Koruma Hakkında Kanun’u (“Kanun”) madde 3 uyarınca
Cumhurbaşkanının bu Kanun hükümlerine göre yapmış bulunduğu genel ve düzenleyici işlemlerdeki
yükümlülüklere aykırı hareket eden kişi, 3.000 Türk Lirasından 25.000 Türk Lirasına kadar idarî para
cezası ile cezalandırılacaktır. Dövizle sözleşme yasağına uymayan kişiler de bu madde kapsamında
idari para cezası ile cezalandırılacaktır. Buna ek olarak hükmolunacak idari para cezasına ödemede
gecikilmesi halinde, gecikme faizi uygulanacaktır.’
